Decyzja o rozwoju Poznania na prawym brzegu Warty była urbanistyczną rewolucją. Do tej pory miasto rozrastało się głównie w kierunku zachodnim, a rzeka skutecznie blokowała tereny wschodnie. Powojenne realia – wyczerpanie się gruntów pod zabudowę i dotkliwy brak mieszkań – spowodowały, że urbaniści coraz częściej spoglądali w stronę dawnych podmiejskich wsi na prawym brzegu Warty – Rataj, Chartowa i Żegrza. Wieś Rataje włączono do Poznania sto lat temu, w 1925 roku. Kilka lat później pojawiły się pierwsze pomysły na jej zabudowę, jednak ostateczna decyzja o powstaniu na tym obszarze osiedli mieszkaniowych zapadła dopiero pod koniec lat 50. XX wieku.
Rataje były starą wsią wymienioną już w dokumencie lokacyjnym Poznania. Przez wieki wyludniana wojnami i zarazami, odrodziła się ponownie za sprawą przybyłych tam Bambrów, a potem bułgarskich ogrodników. Chęć osiedlenia się na tych terenach wcale nie dziwi – Rataje obfitowały w żyzny czarnoziem. Można więc sobie wyobrazić rozpacz ratajskich gospodarzy, którzy musieli opuścić swoje gospodarstwa. Potężne dźwigi wdarły się w sielski krajobraz i zburzyły dawny spokój, a wiejskie domostwa, które pozostały, były coraz ciaśniej otaczane blokami z wielkiej płyty. Rozpoczęła się budowa największej inwestycji powojennego Poznania.
Dzisiaj Rataje – zielone, bo na słynnym czarnoziemie wyrosły bujne drzewa, i leżące blisko centrum miasta – przestały być synonimem smutnych, peerelowskich blokowisk, a stały się przyjaznym miejscem do życia.
Bieżąca wystawa pokazuje zabudowę tzw. dolnego tarasu Rataj (osiedla: Piastowskie, Jagiellońskie, Oświecenia, Rzeczypospolitej, Bohaterów II Wojny Światowej, Powstań Narodowych i Armii Krajowej).
Obecnie nazwą Rataje określa się często nie tylko obszar dawnej wsi, ale także włączonych do Poznania w 1940 roku wsi Chartowo i Żegrze, na terenie których w latach 70. i 80. XX wieku powstały kolejne osiedla (tzw. górny taras Rataj).
Wystawa prezentowana jest w Fotoplastykonie Poznańskim – stuletnim urządzeniu, dzięki któremu można oglądać zdjęcia w trójwymiarze. Mieści ono 48 stereofotografii, a wystawę mogą oglądać jednocześnie 24 osoby. Wcześniej obiekt ten mieścił się przez długi czas przy ul. św. Marcin, w prowadzonej przez Antoniego Ruta Galerii Fotografii „Fotoplastykon”.
Na stereofotografiach można zobaczyć nowe bloki, place zabaw, osiedlowe parkingi (prawie puste wówczas) i mieszkańców organizujących swoje życie w nowym otoczeniu. Natomiast na zdjęciach, na ścianach wokół urządzenia, przedstawione są wcześniejsze widoki tych terenów.
Wykorzystane materiały graficzne pochodzą z kolekcji fotografii dostępnych na portalu cyryl.poznan.pl ze zbiorów Spółdzielni Mieszkaniowej „Osiedle Młodych”, Ratusza – Muzeum Poznania, Wydawnictwa Miejskiego Posnania, Biblioteki Raczyńskich i Archiwum Państwowego w Poznaniu.
W lipcu natomiast planowany jest spacer z przewodnikiem śladami wystawy. Więcej informacji pojawi się wkrótce na stronie internetowej Fotoplastykonu. Pytania można kierować również dzwoniąc na poniższe numery telefonów.
Fotoplastykon Poznański (wejście przez Centrum Informacji Kulturalnej, ul. F. Ratajczaka 44), tel. +48 61 85 40 752, +48 61 85 40 753, +48 61 85 40 754
Godziny otwarcia: poniedziałek – piątek: 10.00 – 18.00, sobota: 10.00 – 17.00, niedziela: nieczynne
Ceny biletów: 6 zł (normalny), 3 zł (ulgowy), 12 zł (rodzinny), 25 zł (grupowy)
www.fotoplastykon.poznan.pl
Tekst: Fotoplastykon Poznański
Foto: Marta Buczkowska